حقوق صاحب اثر و دسترسی به اطلاعات

برای حفظ برابری، کپی‌برداری باید همراه با هزینه‌ای عادلانه که هم برای کاربر و هم برای نویسنده راضی‌ کننده باشد، انجام شود. مجوزهای قانونی می‌توانند شرایطی را ایجاد کنند که هم نسخه‌برداری ممنوع نباشد و هم حقوق صاحب اثر حفظ شود. بنابراین هربار استفاده ممکن است به خلق اثری جدید منتج شود. کارمزد می‌تواند جایگزین مناسبی برای حق صاحب اثر و اصالت نسخه باشد. حق مالکیت معنوی نباید مانعی بر سر راه دستیابی به اطلاعات آزاد باشد؛ بلکه می‌تواند با حفظ توازن و برابری میان طرفین باعث ترویج دسترسی آزاد به اطلاعات شود.

به جای مجازات و قوانین سخت‌گیرانه، باید قانونی در زمینه کپی‌رایت مورد پذیرش واقع شود که در صورت عدم وجود انحراف، دسترسی به اطلاعات را میسر سازد. از آنجا که کتاب‌ها بر روی اطلاعات پیشین استوار هستند، ایجاد داده‌های جدید متکی به مجموعه‌ای از اطلاعات پیشینی است.
محافظت از پایگاه داده باید دسترسی آزاد به اطلاعات را به عنوان اولویت، به ویژه در چارچوب تحقیقات علمی و آموزشی مورد بررسی قرار دهد. در این زمینه، شورای بین‌المللی علوم ، اصولی را برای رفع محدودیت از بانک‌های اطلاعاتی تهیه کرده است.
 دولت‌ها می‌توانند در این موارد  مداخله کنند و پیشنهاد دسترسی عمومی به پایگاه داده‌ای که تبدیل به حوزه دانش شده است را مطرح کنند. انحصاری که قانون کپی‌رایت آن‌ را ایجاد می‌کند فرم‌های جایگزین دیگری از اشکال بیان را برای تعداد نامحدودی از نویسندگان باقی می‌گذارد. اما حقوق پایگاه داده، انحصاری را ایجاد می‌کند که دسترسی به حدودی از آن را سخت یا حتی غیرممکن می‌سازد و این قدرت بی حدو حصری در اختیار بازار قرار می‌دهد. بنابراین تکثیر نسخه خصوصی می‌تواند بر روند خلاقیت نویسنده سوءاثر داشته باشد. در اینجا هدف از نسخه‌برداری اهمیت پیدا می‌کند.
 از سوی دیگر، ایجاد حقوق خصوصی مالکیت برای دارایی‌های نامشهود، منتج به مشکلات تجاری و اجتماعی نخواهد شد. مالکیت خصوصی در صورتی که توام با نظارت و بررسی باشد، می‌تواند منجر به ایجاد تعادل میان بازار و حوزه عمومی شود.
اگر از منظر اجتماعی نظارت و سرپرستی از پایگاه داده عملی مطلوب تلقی می‌شود، به همان میزان دسترسی عمومی به اطلاعات و ایده‌ها نیز در نزد افکار عمومی عملی مثبت و مفید محسوب می‌شود.
چنانچه وقایع و ایده‌ها در دسترس عموم مصرف‌کنندگان و رقبا قرار بگیرد در نتیجه کالاهای اطلاعاتی بیشتری تولید خواهد شد که حاصل آن افزایش میزان دانش و معرفت خواهد بود.
یکی از اصول اساسی بنیانگذاری قانون کپی رایت همین مسئله بوده است که حافظت از منافع خصوصی نباید دسترسی آزاد به اطلاعات را مسدود کند. کار کپی رایت حمایت از ایده‌های تجلی یافته است، نه فی‌نفسه از خود ایده‌ها ، بنابراین ایده‌ها محصولاتی انحصاری نیستند.

منبع:
Mazumder, A. (۲۰۱۶). Database Law: Perspectives from India. Springer.
مترجم: محمدامین اصانلو (دانشجوی کارشناسی جامعه‌شناسی دانشگاه تهران)