آیا قانون کپی رایت، مانع دسترسی آزاد به اطلاعات است؟

درک روزافزون جامعه دانشگاهی این است که قانون حق مالکیت معنوی مانع دسترسی عمومی به اطلاعات و دانش می‌شود. با در نظر گرفتن تاثیرات منفی این قانون، اطمینان از دسترسی آزاد به اطلاعات اهمیت ویژه‌ای پیدا می‌کند و این اهمیت در مورد کشورهای در حال توسعه چندین برابر است.

حق مالکیت معنوی یا کپی‌رایت به جهت حفظ ثمرات کار برای صاحب اثر، حفظ اصالت در انتشار ایده‌ها و در راستای حمایت از نویسندگان، ایجاد شده است. این باعث می‌شود که نویسندگان برای خلق آثار جدید و نشر ایده‌هایشان تشویق شوند.
قانون حق مالکیت معنوی باید به نحوی مدیریت شود که هم منفعت افراد جامعه را در بر بگیرد و هم از حقوق ناشران حمایت کند. دو مورد به ظاهر متناقض اما مهم که از طریق کپی‌رایت باید تعادل میان ‌آن‌ها برقرار شود- از طرفی حفظ حق مالکیت معنوی و حقوق شخصی به نفع نویسنده و از سوی دیگر حق آزادی بیان و دسترسی آزاد به اطلاعات برای اعضای جامعه و کاربران.
حقوق انحصاری ایجاد شده توسط قانون حق مالکیت معنوی، با در نظر گرفتن محدودیت‌هایی می‌تواند در راستای اطمینان از حق دسترسی آزاد به اطلاعات، کارآمد باشد. مواردی مثل اینکه:
-    از دسترسی به خود ایده‌ها ممانعت به عمل نیاید اما اصل عبارات تحت‌الحفظ قرار بگیرند
-     حفاظت برای مدتی محدود انجام شود
-     عبارات تحت محافظت، در صورت نیاز به نفع مصالح عمومی در دسترس عام قرار داده شوند
-     انتشارات مورد محافظت نیز بتوانند در راستای اهداف خصوصی مثل تدریس و تحقیق مورد استفاده واقع شوند.

منبع:
Mazumder, A. (2016). Database Law: Perspectives from India. Springer.
مترجم: محمدامین اصانلو (دانشجوی کارشناسی جامعه‌شناسی دانشگاه تهران)