اکران و نقد مستند «پسر اینترنت»

کرسی ارتباطات و علم و فناوری یونسکو در ادامه موضوعات مطرح شده در همایش ملی دسترسی همگانی به اطلاعات، اقدام به اکران و نقد مستند «پسر اینترنت» در روز 12 آبان ماه ساعت 12 در سالن شورای دانشکده علوم ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی کرد. در این جلسه علیرضا صالحی پژوهشگر مرکز پژوهشی سیاست‌های فضای مجازی دانشگاه تهران و مرضیه ادهم دانشجوی دکترا علوم ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی به عنوان سخنران حضور داشتند.
مستند «پسر اینترنتت» اثری زندگینامه‌ای برای بیان زندگی و فعالیت‌های آرن شوارتز استفاده است، مستندی طولانی که در حین روایت زندگی آرن به فعالیت‌های او در فضای مجازی و همین طور اعتقاد او به دسترسی ازاد به اینترنت می‌پردازد. شوارتز که از طراحان و بنیانگذاران مشخصه RSS میباشد که امروزه در بسیاری از نرم‌افزارها و اپلیکیشن‌ها مانند پادکست‌ها استفاده می‌شود. وی یک نابغه اینترنتی است که در کنار مهارت برنامه‌نویسی توانایی برگزاری کمپین‌های مبارزاتی علیه قوانین نامناسب وب را نیز داشته است و از این طریق در ملغی کردن قانون توقف سرقت آنلاین (SOPA) نقش بسیار کلیدی داشته است. وی در برهه‌ای از زندگی خود از روش نوشتن یک الگوریتم دانلود حدود 4 میلیون مقاله را از سایت علمی جی‌استور دانلود می‌کند و همین امر باعث یک شکایت مشترت از طرف دانشگاه ام‌آی‌تی و پایگاه علمی جی‌استور می‌شود که در نهایت به علت حکم بسیار سنگین سی و پنج سال حبس و پذیرش گناهکار بودن بر اساس فشار زیاد روانی آرن شوارتز دست به در سال 2013 و در سن 26 سالگی اقدام به خودکشی می‌کند. این مستند در سال 2014 توسط برایان نپنبرگر ساخته شده است و جوایزی از جشنواره ساندنس و SXSW دریافت کرده است.
پس از اکران فیلم مرضیه ادهم با اشاره به این که در این مستند به دیدگاه‌های مرتبط با دسترسی آزاد به اطلاعات، قوانین کپی رایت، معرفی افراد تاثیرگذار در تعریف مفهوم وب و نیز تلاش‌های حقوقی و مدنی افراد این حوزه برای تعریف مفاهیم علمی اینترنت در مجامع حقوقی و سیاسی آمریکا پرداخته می¬شود .هرکدام از این مفاهیم در بستر فهم مبانی جامعه اطلاعاتی بسیار مفید میباشند، یکی از مسائلی که این مستند میتوانست الهام بخش ان باشد ورود افراد میان‌رشته‌ای و غیرمتخصص کدنویسی به مبارزات دسترسی ازاد به اطلاعات بود و اینکه چگونه آرن شوارتز برپایه دانش علوم جامعه‌شناسی خود توانست یک کمپین کاملا تخصصی را به چالش و مسئله اصلی مردم امریکا در سال 2012 تبدیل کند. در این مستند ما شاهد دو دیدگاه سرمایه داری و ازاداندیشی در قبال اینترنت هستیم که در مواردی فلسفه وجودیشان باعث ایجاد تداخل منافع می¬شود به حدی که شوارتز اعتقاد داشت تعریف اساسی و ماهیت اصلی شبکه با برخی قوانین که حافظ منافع شرکتهای بزرگ اینترنتی هستند، زیر سوال می¬رود و باید در این مسیر افرادی بدون چشم¬داشت مالی اقدام به نوشتن برنامه‌های کدباز کنند ومنابع دانش عمومی را در اختیار همگان قرار دهند. مسلما چنین دیدگاههای در ایران نیز میتواند دنبال شود و در رشته‌های مانند علوم ارتباطات و حقوق منجر به پژوهشهای تخصصی در بازتعریف قوانین و مفاهیم حوزه تکنولوژی و جامعه اطلاعاتی شود.
علیرضا صالحی‌نژاد نیز با اشاره به مواردی از زندگینامه ارن شوارتز به توضیح مفاهیمی چون کپی رایت ودسترسی آزاد و تفاوت ان با انتشار آزاد و نیز امکان تغییر و دستکاری داده‌ها صحب کرد و انواع قوانینی که می‌توان برای دسترسی به یک داده برای آن تعریف شده است را توضیح داد. در این صحبت تفاوت‌های میزان دسترسی خلاقانه، قوانین تجاری با بیان مثال‌هایی مشخص شد و در مورد وضعیت ایران در وجود انواع تعاریف دسترسی توضیح داده شد. صالحی‌نژاد اشاره کرد در ایران به علت نبود قوانین کپی‌رایت و استفاده از نرم‌افزارهای فیلترشکن و غیرقانونی تعاریف مشخص و شفافی در مورد انواع دسترسی به داده‌ها وجود ندارد و در حال تعریف گام‌های اولیه هستیم.
در پایان دکتر زرین زدار عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبائی با ارائه توضیحاتی به ارتباط این مستند با مباحث مطرح در رشته علوم ارتباطات پرداخت و اشاره کرد این مستند فضای ذهنی دانشجویان غیر علوم کامپیوتری را آماده می‌کند که به چه مفاهیمی در این فضا توجه داشته باشند و به مسائل کلانی چون مفهوم آزادی دسترسی به اینترنت و مفید بودن یا مضر بودن آن توجه کنند و همچنین با در نظر گرفتن رشد روزافزون تکنولوژی مدرن همگام با تغییرات به تاثیر این موارد در بافت جامعه، سیاست و فرهنگ بپردازند.        
                                  
نویسنده گزارش: مرضیه ادهم